REKABET YASAĞI TAAHHÜDÜ VE YASAĞIN GEÇERLİLİĞİ
İşçinin iş ilişkisi boyunca en önemli borçlarından biri sadakat borcudur. Sadakat borcu, işverenin ve iş yerinin çıkarlarını koruma ve gözetme yükümlülüğüdür. İş ilişkisinin devam ettiği sürede sadakat borcu kapsamında işçi işverenle rekabet etmeme borcu altında bulunmaktadır. Zira işçi işyerine ait iş ve üretim sırları ile müşteri portföyü gibi birçok bilgi edinmiş olabilir. Bu bilgilerin dışarıya sızması, rakip işletme veya işyerinde kullanılması işverenin menfaatine zarar verecek ve büyük mali kayıplara yol açabilecektir. Rekabet yasağı taahhüdü de işçinin sadakat borcu kapsamında değerlendirilmektedir.
Türk Borçlar Kanunu’nun sadakat borcunu düzenleyen 396. Maddesinde; “işçi, hizmet ilişkisi devam ettiği sürece, sadakat borcuna aykırı olarak bir ücret karşılığında üçüncü kişiye hizmette bulunamaz ve özellikle kendi işvereni ile rekabete girişemez. İşçi, iş gördüğü sırada öğrendiği, özellikle üretim ve iş sırları gibi bilgileri, hizmet ilişkisinin devamı süresince kendi yararına kullanamaz veya başkalarına açıklayamaz.” Şeklinde hüküm bulunmaktadır.
İşçi ve işverenin rekabet etmeme borcunu iş sözleşmesi sona erdikten sonra da devam ettirmek istemeleri halinde iş sözleşmesine bu konuda ayrı şart koymaları veya ayrıca bir rekabet yasağı sözleşmesi yapmaları gerekmektedir. Rekabet yasağı sözleşmesi; işçinin iş sözleşmesi sona erdikten sonra, belirli bir faaliyet alanında, belirli bir coğrafi bölgede, belirli bir zaman dilimi içerisinde, işverenle rekabet ilişkisi içerisine girmemeyi taahhüt ettiği sözleşmedir.
Rekabet Yasağı Sözleşmesinin Geçerlilik Koşulları Nelerdir ?
Türk Borçlar Kanunu 444.maddesinde geçerli bir rekabet yasağı sözleşmesinin kurulabilmesi için uyulması gereken koşullar belirtilmiştir. Sözleşmenin geçerli ve bağlayıcı olması için bu şartlara uygunluk gerekmektedir aksi takdirde butlan yaptırımına tabi olup geçersiz sayılacaktır. Bunlar;
1-) Geçerli Bir İş Sözleşmesinin Bulunması
Rekabet yasağı sözleşmesinin kurulabilmesi için öncelikle taraflar arasında bir hizmet ilişkisi olmalıdır. İş Sözleşmesinin belirli ya da belirsiz süreli olması önem taşımamaktadır. Önemle belirtmek gerekir ki, rekabet yasağı sözleşmesinin yapılması tarafların tasarrufunda olmalı, özel bir kanun hükmü ile engellenmemiş olmalıdır. Örneğin; 5953 sayılı Basın İş Kanunu’nun 13. Maddesine göre gazeteciler bakımından rekabet yasağı kayıtları geçersiz sayılmıştır.
2-) Sözleşmenin Yazılı Olarak Yapılması
Yazılı şeklin öngörülmesinin nedeni işçinin sözleşmenin kapsamı hakkında bilgi sahibi olmasını sağlamaktır. Kanunun öngördüğü şekil resmi şekil değil, adi yazılı şekildir.
3-) İşverenin Korunmaya Değer Haklı Menfaatinin Varlığı
Rekabet yasağı sözleşmesinin amacının, işçinin iş ilişkisi içinde işle veya işyeri ile ilgili edindiği bilgileri iş ilişkisi sona erdikten sonra rakip bir işletme içinde kullanılmasını engellemek olduğunu belirtmiştik. Bu sebeple işçinin, iş ve iş yeri ile ilgili edindiği bilgiler, rakip işletmede kullanılması halinde işvereni zarara uğratacak türden olmalıdır. Bu çerçevede; Türk Borçlar Kanunu’nun 444. Maddesinin ikinci fıkrasında düzenlenen, rekabet etmeme sözleşmesinin düzenlenebilmesi için çalışma koşullarının işçiye üretim sırları veya müşteri bilgileri ya da işvereninin işleri ile ilgili bilgiye ulaşabilme şansı vermesi ve iş ilişkisinin kolaylığı sebebi ile edinilen bu bilgilerin değerlendirilmesinin işvereni ciddi şekilde zarara uğratacak nitelikte olması koşulu aranmıştır.
Rekabet Yasağı Ne Kadarlık Bir Süreyi Kapsar ?
Türk Borçlar Kanunu madde 445’te rekabet yasağı sözleşmesinin süresinin özel durumlar ve koşullar dışında iki yılı aşamayacağına ilişkin hüküm yer almaktadır. Süre iş sözleşmesinin sona erdiği tarihte başlar. Süre kararlaştırılırken işverenin ekonomik geleceği ile işverenin haklı menfaatleri arasında bir denge kurulmalı, rekabet yasağı makul süre ile sınırlandırılmalıdır.
Rekabet Yasağı Sözleşmesine Aykırı Davranışın Yaptırımı Nedir ?
İşverenin Zararının Tazmini
Kanunun 446. Maddesine göre rekabet yasağına aykırı davranan işçi, bunun sonucu olarak işverenin uğradığı zararı gidermekle yükümlüdür. İşçi sözleşmeden doğan borcunu yerine getiremediği için Türk Borçlar Kanunu madde 112 vd. göre tazminat ödemekle yükümlü olacaktır. Zararı ispat yükü işverendedir
İşçinin Cezai Şart Ödemesi
Rekabet yasağına aykırı davranış bir cezai şarta bağlanmışsa ve sözleşmede de cezai şartın ödenmesi durumunda dahi yasağın ortadan kalkacağına dair bir hüküm yoksa işçi sözleşmede yazılı cezai şartı ödeyerek rekabet yasağına ilişkin taahhüdünden kurtulabilir. Bu durumda işverenin zararı ispat etmesine gerek olmadığından rekabet yasağının ihlalinde tazminat yerine cezai şart talep etmek işverenin lehinedir zira işveren sadece ihlalin varlığını ispatlamakla yükümlüdür.
Rekabet Yasağı Sebebi ile Açılacak Davalarda Görevli Mahkeme Neresidir ?
İş akdinin sona ermesinden sonra rekabet yasağına aykırı hareket edilmesi halinde, buna dayalı olarak açılacak dava niteliği itibariyle TBK’nın 440 vd. maddeleri kapsamına girmekle, bu kapsamdaki davalar TTK’ nın 4. maddesinin açık hükmü karşısında tarafların sıfatına bakılmaksızın mutlak ticari davalardan olmakla, bu tür davaların ticaret mahkemesinde incelenip karara bağlanması gerekir. Eğer davada tazminat talebi de mevcut ise 6102 sayılı TTK md. 5/A uyarınca dava şartının yerine getirilmesi açısından davanın açılmasından önce arabulucuya başvurma zorunluluğu bulunmaktadır.
Bu süreç kısaca rekabet yasağı sözleşmesinin anlatımı olmakla birlikte bu durumda açılabilecek davalar ve açılacak davalarda dikkat edilmesi gerekli tüm diğer hususlar için iletişime geçebilirsiniz.
