İşçinin Haklı Nedenle Fesih Hakkı
İşçinin haklı nedenle derhal fesih hakkı 4857 sayılı İş Kanunun 24.maddesinde ele alınmıştır. Anılan madde hükümleri, “sağlık sebepleri”, “ahlak ve iyiniyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri” ve “zorlayıcı sebepler” başlığı altında yer almaktadır.
İşçinin belirli süreli ya da belirsiz süreli iş sözleşmesi ile çalışması önem arz etmemektedir. Her iki sözleşme türünde de işçi, haklı fesih gerekçelerinin bulunması durumunda iş sözleşmesini derhal feshedebilecektir.
Sağlık Sebepleri İle Derhal Fesih Hakkı Oluşacak Haller
a) İş sözleşmesinin konusu olan işin yapılması işin niteliğinden doğan bir sebeple işçinin sağlığı veya yaşayışı için tehlikeli olursa,
b) İşçinin sürekli olarak yakından ve doğrudan buluşup görüştüğü işveren yahut başka bir işçi bulaşıcı veya işçinin işi ile bağdaşmayan bir hastalığa tutulursa.
Burada a bendi bakımından dikkat edilmesi gereken husus işçinin, işin niteliğinden doğan bir sebeple sağlığında sorun meydana gelmiş olmasıdır. Yani işin yapılmasından, niteliğinden kaynaklı bir nedenle hastalık yahut sağlık sorunu meydana gelmiyorsa işçi, iş akdini 24. madde gereği haklı nedenle derhal feshedemeyecektir.
Derhal Fesih Hakkının Kullanım Süresi
Yukarıdaki hallerin varlığı halinde işçi, bildirim süresine uymaksızın iş sözleşmesini derhal fesih etme hakkına sahiptir. İş Kanunu Madde 24’te belirtilen sebeplerle haklı ve derhal feshin geçerli sayılabilmesi süreye tabidir. İş Kanunu Madde 26’da; “24 ve 25 inci maddelerde gösterilen ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan hallere dayanarak işçi veya işveren için tanınmış olan sözleşmeyi fesih yetkisi, iki taraftan birinin bu çeşit davranışlarda bulunduğunu diğer tarafın öğrendiği günden başlayarak altı iş günü geçtikten ve her halde fiilin gerçekleşmesinden itibaren bir yıl sonra kullanılamaz. Ancak işçinin olayda maddi çıkar sağlaması halinde bir yıllık süre uygulanmaz. Bu haller sebebiyle işçi yahut işverenden iş sözleşmesini yukarıdaki fıkrada öngörülen süre içinde feshedenlerin diğer taraftan tazminat hakları saklıdır.” ifadesi ile bu süre koşulu açık olacak şekilde tanımlanmıştır.
Haklı Feshin Sonuçları
İşçi ile işveren arasında belirli veya belirsiz süreli fark etmeksizin iş sözleşmesi yapılmış olsun, yukarda sayılan haklı sebeplerin var olması halinde taraflar sözleşmeyi derhal feshedebileceklerdir. İş akdini haklı nedenle feshedecek olan işçinin öncelikle haklı fesih gerekçelerini işverene bildirmesi gerekmektedir. İşçi bakımından fesih bildiriminin yazılı olarak yapılması bir geçerlilik şartı olmamakla birlikte yazılı bildirim yapılması ispat açısından elverişlilik sağlamaktadır. İş akdini haklı nedenle fesheden işçi kıdem tazminatına, şartlarının oluşması halinde hak kazanmaktadır. Buna karşılık işçi haklı nedenle bile olsa iş akdini kendisi feshetmesi halinde ihbar tazminatına hak kazanmaz. İşsizlik maaşı bakımından ise işten çıkış kodu gereği ilk etapta İŞKUR işsizlik maaşı başvurusunu reddedebilecektir. Yasal sürecin başlatılması halinde arabuluculuk aşamasında anlaşma sağlanması yahut davanın işçi lehine sonuçlanarak kesinleşmesi halinde işsizlik maaşı alınabilir.